چاپ افست :
نوعی از چاپ که نوشته و عکس را بر سطح لاستیکی یک استوانه (سیلندر) گردان برمی گرداند و سپس آن را با فشار استوانه دیگر روی کاغذ چاپ میکنند. ماشین معمولی چاپ افست دارای سه استوانهاست . در چاپ افست نخست آن چه را که باید چاپ شود بر روی صفحهای فلزی به نام زینک منتقل میکنند، سپس این صفحه را با مواد شیمیایی طوری حساس میکنند که فقط نوشتهها و تصاویر آن، مرکب چاپ را به خود میگیرد. زینک را به دور نخستین استوانه میپیچند؛ طرح آن بر اثر فشار روی پوشش لاستیکی استوانه دوم برمی گردد. کاغذ سفید که متوالیا به دور استوانه سوم میپیچد مطالب را از روی پوشش لاستیکی استوانه دوم میگیرد. سرعت کار ماشینهای چاپ افست بیش از چاپ مسطح (حروفی) میباشد.
از بزرگترین تولیدکنندگان ماشینهای چاپ افست درجهان کمپانی هایدلبرگ آلمان است
علم شیمی نقش مهمی در جاپ افست دارد، جنس زینک از اکسید آلومینیوم میباشد که از مواد پلیمری پوشیده شده است پس ازعملیات ظهور زینک نقاط غیر تصویری از روی سطح زینک برداشته میشود ودو ناحیه بر روی سطح زینک ایجاد می شود(نواحی آب دوست و نواحی چربی دوست)، نواحی تصویری روی سطح زینک که ازماده پلیمری تشکیل شده است چربی دوست و جاذب مرکب و نواحی دیگر آب دوست و جاذب رطوبت میباشد .برای آنکه روی نواحی غیر تصویری روی سطح زینک،لایه نازکی از آب وجود داشته باشد تاازنفوذ مرکب به آن جلوگیری شود باید کشش سطحی آب ورودی به سطح زینک را کاهش داد که معمولاً با اضافه کردن موادی مانند ایزو پروپیل الکل این کار صورت می گیردو بدین طریق مرکب از روی استوانه اول( سطح زینک) به استوانه دوم (سطح لاستیک) وبعد از آن به استوانه سوم (سطح کاغذ) انتقال می یابد ویک چاپ مطلوب صورت می گیرد. چاپ افست نوعی از چاپ که نوشته و عکس را بر سطح لاستیکی یک استوانه (سیلندر) گردان برمی گرداند.
چاپ دیجیتال :
یکی از روشهای تبدیل تصاویر دیجیتال به محصولات چاپی است. این روش معمولا شامل چاپ حرفه ای در تیراژهای کم تعداد توسط نشر رومیزی و دیگر منابع دیجیتال است که بوسیله چاپگرهای لارج فرمت و/یا چاپگرهای لیزری و جوهرافشان حرفه ای انجام میشود. چاپ دیجیتال دارای هزینه بیشتری برای چاپ هر صفحه در مقایسه با روشهای سنتی مثل چاپ افست است ولی این قیمت بالاتر معمولا با صرفه جویی در هزینه های دیگری که در تهیه پلیت های چاپ انجام میشوند برای تیراژهای کم تعداد جبران میشود. این روش امکان چاپ بلافاصله پس از تقاضا در تیراژ محدود را فراهم میآورد و امکان تغییر تصاویر و محتویات صفحه (اطلاعات متغیر) در هر برگ چاپی را در اختیار میگذارد.
صرفه جویی در نیروی انسانی و توان رو به گسترش ماشینهای چاپ دیجیتال در بالا بردن کیفیت، پایین آمدن هزینه تمام شده هر برگ چاپی و بالا رفتن تیراژ به این معناست که چاپ دیجیتال در حال رسیدن به نقطه رقابت با چاپ افست و حتی پیشی گرفتن از آن است. در حال حاضر منظور از چاپ دیجیتال در بازار چاپ، عمدتا چاپ تونری با استفاده از انواع چاپگرهای لیزری حرفه ای بر روی انواع کاغذ است. چاپ دیجیتال یکی از روشهای تبدیل تصاویر دیجیتال به محصولات چاپی است.
چاپ سیلک:
اسکرین یا «چاپ سیلک» روشی برای چاپ تصویر است. در این روش از پارچه با توری با سوراخهای بسیار ریز استفاده میشود. توری در قابی ثابت میشود. تصویر مورد نظر روی این توری نقش میشود. سپس بخشهایی از تصویر که نباید رنگ بخورد با مادهای مسدود کننده مانند موم پوشیده میشود. این قاب توری را در این حالت شابلون یا کلیشه مینامند. سپس مرکب چاپ یا رنگ را با فشار کاردک یا غلطک به سطح چاپ شونده منتقل میکنند. رنگ یا مرکب فقط از بخشهایی که مسدود نشده یه کاغذ یا سطح چاپ شونده منتقل میشود و تصویر روی آن ظاهر میگردد.
با این روش میتوان بر روی مواد مختلف چاپهای تکرنگ یا چندرنگ صورت داد. با سیلکاسکرین میتوان روی انواع مواد مانند پارچه و چینی و سرامیک و فلز و غیره تصویر چاپ کرد. با چاپ سیلک میتوان روی اجسام با شکلهای مدور و غیر مسطح نیز چاپ نمود که از این نظر در بین روشهای چاپی منحصر به فرد است. این نوع چاپ برای چاپ تبلیغی بر روی اشیای گوناگون مثل تقویم و سررسید و لیوان و کاغذ بکار میرود.چاپ سیلک سابقهای چند هزار ساله دارد و گفته میشود که در ژاپن اختراع شدهاست
چاپ سیلکاسکرین یا «چاپ سیلک» روشی برای چاپ تصویر اس
چاپ سنگی:
نوعی چاپ مسطح بوده که درآن به جای حروف از سنگ مرمر استفاده میشده؛ بدین ترتیب که نوشته یا تصویر را به روی سنگ منتقل میکردند و با استفاده از روشهای شیمیایی آن را برجسته مینمودند و سپس این تصویر بارها روی کاغذ کپی میشدهاست. این نوع چاپ با استفاده از روش مختلط فیزیکی و شیمیایی بر اساس دفع متقابل آب و چربی اختراع شد. ابتدا کتابهای چاپی سربی با حروف و وسایل ابتدایی منتشر گردید و سپس به دلیل هزینه بالای آن و پارهای از مسائل، چاپ سنگی مرسوم گردید.سادهترین انواع چاپ که پیش از چاپ سربی و اختراع ماشین چاپ معمول بوده، بدینطریق که نوشته را روی یک پاره سنگ صاف صیقلی برمیگرداندند. سپس با وسایل مخصوص از روی آن سنگ هر چند نسخه ای که میخواستند چاپ میکردند. ماشین چاپ سنگی در شکل و کار تقریباً مشابه ماشین چاپ سربی بودهاست، جز این که در چاپ سنگی به جای حروف، از سنگ مرمر کندهکاریشده استفاده میشدهاست.
چاپ سنگی نوعی چاپ مسطح بوده که درآن به جای حروف از سنگ مرمر استفاده میشده چاپ سربي: اين نوع چاپ كه به آن چاپ حروفي و چاپ برجسته نيز ميگويند، از كنار هم نهادن حروف سربي و منعكس ساختن آن بر كاغذ بهوجود ميآيد. در آغاز ورود فن چاپ به ايران،چاپ سربي را، به اعتبار واژه لاتيني آن، تيپوگرافي ميناميدند. در كتاب معرفهالبدايع فيالفنون و الصنايع چاپ 1324 ق. تيپوگرافي چنين توصيف شده است: "حروفات چاپ را تيپ ناميده و چون عمل چاپ حكم كتابت را دارد لهذا چاپخانه را محل تيپوگرافي (يعني با تيپ نوشتن) و كارگران را تيپوگراف مينامند يعني حروفچين...". نخستين گام اساسي در پيشرفت فن چاپ، اختراع چاپ با حروف متحرك فلزي بود كه گوتنبرگ آلماني در سال 1450 م.، صنعت چاپ را از شكل متداول چوبي بهصورت سربي درآورد. "نخستين كتاب عربي كه در جهان چاپ شد قانون ابنماسويه، پزشك معروف ايراني، در 876 ق./ 1471 م. و كليات ابنسينا در 889 ق./ 1484 م. در شهر ونيز ايتاليا بوده است. نخستين متن فارسي چاپشده در جهان، كتاب مقدس تورات است كه به چهار زبان و به خط عبري در سال 953 ق. در استانبول انجام شد. اولين كتابي كه به خط فارسي در جهان منتشر گرديد كتاب سيرت مسيح است كهدر سال 1094 ق./ 1639 م. در شهر ليدن هلند چاپ شده است. ظاهراً قديميترين كتابهايي كه به زبان فارسي در جهان به چاپ رسيده دو كتاب به نامهاي داستان مسيح و داستان سن پيدرو است كه هر دو با ترجمه لاتيني در 1094 ق./ 1639 م. در شهر ليدن چاپ شده است.
در اواسط قرن 11 ق.، در عهد صفويه، گروهي از بازرگانان ايراني، كه از ارامنه اصفهان و ساكن آمستردام بودند، ابتدا حروف زبان ارمني را تهيه و سپس چاپخانهاي را خريداري و وارد جلفاي اصفهان كردند. در سفرنامه تاورنيه آمده است كه يكي از ارامنه جلفا كه يعقوب ژان نام داشت و نجّار بود در 1051 ق./1641 م. چاپخانهاي از اروپا خريداري و وارد جلفا كرد كه بعضي از دعاها و رسائل و اوراد مذهبي با اين دستگاه بهچاپ رسيده است. پيش از ورود اين چاپخانه، كتابي در جلفاي اصفهان با عنوان حيات اجداد روحاني توسط خاچاطور، خليفه وقت ارامنه در كليساي وانك جلفاي اصفهان، بهچاپ رسيده است.
نخستين چاپخانه سربي در ايران كه اقدام به چاپ كتاب با حروف الفباي فارسي و عربي كرد بهدستور عباس ميرزا نايبالسلطنه و به همّت ميرزا زينالعابدين تبريزي در تبريز داير شد. رساله جهاديه تأليف ميرزا نايبالسلطنه عيسي قائممقام بهعنوان نخستين كتاب چاپ سربي، در سال 1233ق. به استادي محمدعلي بن حاجي محمدحسين آشتياني از شاگردان ميرزا زينالعابدين در مطبعه تبريز بهچاپ رسيده است.رساله ديگري به نام فتحنامه تأليف ميرزا ابوالقاسم قائم مقام ثاني (فرزند قائم مقام اول) در همان سال، در چاپخانه سربي تبريز به چاپ رسيد. اين رساله درباره شرح فتوحات عباس ميرزا و عهدنامه گلستان (16 ذيقعده 1228 ق./ 12 اكتبر 1813 م.) است.
هوتم شيندلر كه در سال 1879م. مأمور شد ميان تهران و مشهد ارتباط تلگرافي برقرار كند، نسبت به ساير مسائل نيز توجه خاصي داشت؛ از جمله، كتابي درباره چاپخانه های ايران و كتبچاپشده در فاصله سالهاي 1233 تا 1260 ق.
نوشته كه در بخش تيپوگرافي آن ميگويد كه در سال 1233 ق. شخصي به نام زينالعابدين تبريزي تحت حمايت عباس ميرزا نايبالسلطنه چاپخانه كوچكي را راهاندازي كرد. كتابي به نام فتحنامه در آن چاپ شد، و اين كتاب نخستين كتابي بود كه در ايران به حروف عربي چاپ ميشد. در سال 1240 ق. ميرزا زينالعابدين، كه در كار خود خبره و شهره بود، به امر فتحعلي شاه به تهران فراخوانده شد تا، بهكمك منوچهر خان معتمدالدوله، اولين چاپخانه سربي دارالخلافه تهران را راهاندازي كند. در انتهاي كتاب مآثرالسلطانيه چاپ سربي سال 1241 ق. اشاره به ميرزا زينالعابدين شده است كه در دارالخلافه تهران مشغول انطباع بوده است. نخستين كتابي كه در چاپخانه تهران به چاپ رسيد حياهالقلوب محمد باقر مجلسي در سال 1240 ق. /1824 م بود. اصفهان، بعد از تبريز و تهران، سومين شهري بود كه در زمان حكومت منوچهرخان معتمدالدوله صاحب چاپخانه سربي شد. بر طبق كتب موجود، اولين كتابي كه در اصفهان چاپ سربي شده رساله حسينيه ترجمه ملاّ ابراهيم گرگين استرآبادي به سال 1246 ق.
بوده است.فعاليت چاپخانههاي تبريز،تهران،و اصفهان كه با اولين كتاب چاپي در سال 1233 ق. در دارالسلطنه تبريز شروع شده بود، با چاپ آخرين كتب چاپي سال 1269 ق. چون طوفانالبكا از محمد ابراهيمبن محمد باقر جوهري در دارالخلافه تهران به پايان رسيد. پس از آن، كتابهاي چاپ سربي جاي خود را به كتابهاي چاپ سنگي سپرد. از مهمترين عوامل توقف چاپ سربيميتوان علاقه و توجه مردم ايران را به هنر خوشنويسي و خطاطي دانست. ادوارد ياكوب پولاك، معلم طب دارالفنون، كه پس از مرگ كلوكه در سال 1272 ق. طبيب مخصوص شاه شده بود در سفرنامه خود ميگويد: "چاپخانه يا باسمه در آغاز اين قرن توسط عباس ميرزا نايبالسلطنه به تبريز وارد شد؛ منتها حروف چاپی به مذاق ايرانيها خوش نميآيد، زيرا اين حروف در خط مستقيم قرار نميگيرند و گاه بالا و گاه پايين خط مستقيم واقع ميشوند. به همين دليل هم هست كه يك انجيل فارسي كه بهصورت عالي در اروپا به چاپ رسيده است نظرشان را نميگيرد و آن را نازيبا ميشمارند. به همين دليل، كتب اندكي به اين صورت طبع شده ولي ليتوگرافي يا چاپ سنگي در عوض نضج بيشتري گرفت".
از عوامل ديگر توقف چاپ سربي، ميتوان دشواري كار، بروز اغلاط فراوان چاپي، خراب شدن دستگاهها، و عدم امكان تعميرآنها را ذكر كرد و اينكه حروف سربي را ميبايست از فرنگ ميخريدند و احتياج به ارز خارجي داشت، ولي سنگ مرمر، كه در چاپ سنگي مصرف داشت، از ايران تهيه ميشد.پس از برچيده شدن چاپخانههاي سربي و رواج چاپ سنگي، 22 سال طول كشيد تا بار ديگر چاپ سربي در ايران رواج يافت. در سال 1290 ق.، ناصرالدين شاه، در سفر خود به فرنگ، از استانبول يك دستگاه چاپ سربي با حروف عربي و لاتيني خريد و راهي تهران كرد. ولي "در تهران اهمال شده و در بوته تعويق ماند". و "تا بازگشت ناصرالدين شاه از سفر اول اروپا، كسي درصدد احياي صنعت چاپ سربي برنيامد. چاپخانه سربي جديد عهد ناصري را هم كه براي چاپ روزنامه ايران آورده بودند بهزودي شكست و از كار افتاد ...". چاپخانه سربي ديگري در حدود سال1296 ق. در تهران داير و پس از مدتي تعطيل شد و آخرين بار در حدود سال 1314 ق. چاپخانه سربي در تهران تأسيس گرديد و دنباله آن تا امروز ادامه يافت.
بهطور كلي، نظر مورخان آن است كه دستگاهها عمدتاً خراب بوده و اطلاع مشخصي از آنچه در همين دوره به چاپ سربي منتشر شده باشد ارائه نشده است، حال آنكه ارائه نمونهاي از كتبچاپي موجود، بعضي از اين اطلاعات را نشان ميدهد؛ از جمله كتب چاپ سربي عبارتند از :روزنامه سفر فرنگستان ناصرالدين شاه، چاپ 1291 ق. در دارالطباعه دولتي تهران؛ كتاب الفاظ متشابهه متداوله در زبان فرانسه محمدحسن خان اعتمادالسلطنه، چاپ 1300 ق. در دارالطباعه خاصه همايوني؛ كتاب مقالات علمي و سياسي محمد نصير فرصت شيرازي، چاپ 1305 ق. در مطبعه خورشيد تهران؛ و كتاب تفاحيه اثر ارسطو ترجمه بابا افضل كاشاني، چاپ 1311 ق. كه در مطبعه خورشيد به چاپ سربي در آمده است. بدين ترتيب، تاريخ كتابهاي چاپ سربينشان ميدهد كه قبل از تاريخ 1314 ق.، دستگاههاي ماشين چاپ سربي دولتي و غيردولتي پيش از فعال شدن و استمرار كار چاپ مشغول فعاليت و چاپ كتب بودهاند.